Stichting tot behoud, beheer en exploitatie van de Knoptorenkerk te Sint-Oedenrode,
hierna genoemd: Stichting Knoptoren
Jaarverslag 2024
Doel van de Stichting Knoptoren is instandhouding, beheer en exploitatie van het rijksmonument Knoptorenkerk. Stichting Knoptoren is sinds 2009 eigenaar van de Knoptorenkerk.
De aan de Knoptorenkerk verbonden Knoptoren is ook een rijksmonument, in eigendom van Gemeente Meierijstad, maar Stichting Knoptoren maakt in samenwerking met de gemeente gebruik van de torenruimte.
De inkomsten van de Stichting bestaan uit de opbrengsten uit verhuur, subsidies, bijdragen van de Vrienden van de Knoptoren en middelen die worden verworven door het organiseren van kleinschalige evenementen.
De uitgaven betreffen het onderhoud van het gebouw en verder alles wat voor de instandhouding noodzakelijk is. Zowel bestuurders als beheerder werken pro deo.
De activiteiten van Stichting Knoptoren staan in dienst van:
Instandhouding
Beheer
Exploitatie
Instandhouding
Op basis van de inspectie door Monumentenwacht in 2021 is overleg gevoerd met verschillende partijen om de nodige werkzaamheden te verrichten.
In 2021 is voor het groot onderhoud een zogenaamde SIM-regeling subsidie toegekend voor de periode 2022-2027. In deze periode is de aandacht vooral gericht op het herstel en de conservering van de muren van het kerkgebouw en van de kerkhofmuren. De rijkssubsidie dekt hiervan een deel van de kosten. De rest betaalt de stichting uit zorgvuldig opgebouwde reserves. Er is opdracht gegeven voor het uitvoeren van het instandhoudingsplan 2022-2027.
Werkzaamheden worden verricht door restauratieaannemer Nico de Bont, onder toeziend oog van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) en adviesbureau IAMInstandhouder. In 2024 zijn de kerkhofmuren gerestaureerd. In de laatste fase van de lopende planperiode zal aan de buitenmuur van de kerkzaal onderzocht worden hoe deze te restaureren en eventueel op kleur gebracht kan worden.
Voor het dagelijks onderhoud is een overzicht gemaakt van periodieke werkzaamheden, waarin frequentie, planning, contactpersonen en uitvoerenden is opgenomen.
Beheer
In 2024 zijn vervolgafspraken met De Helden van Kien gemaakt. Er is veel overleg geweest met De Helden van Kien. Het bestuur en een aantal vrijwilligers zijn directer dan voorheen betrokken bij beheerszaken.
Binnen de Knoptoren en de Knoptorenkerk is geen ruimte voor opslag. In 2024 is een oplossing gevonden en uitgevoerd voor de opslag van materialen. Een container is geplaatst om in die behoefte te voorzien.
Regelmatig is een klus- en groenploeg actief.
Exploitatie
De inkomsten van de Stichting Knoptoren zijn in 2024 afkomstig uit de exploitatie en bestaan verder uit bijdragen van Vrienden. Met de exploitant zijn afspraken gemaakt. Deze afspraken zijn in 2024 geëvalueerd en vastgesteld.
Een team van 6 personen, ‘Team Knoptoren’, van De Helden van Kien draagt de verantwoording en uitvoering van de horeca-exploitatie van de Knoptoren. De exploitatie vindt plaats onder de naam ‘Horecaexploitatie De Knoptoren’.
Het bestuur en een aantal vrijwilligers zijn directer dan voorheen betrokken bij de contacten met de culturele en maatschappelijke organisaties die het gebouw gebruiken.
De extreem gestegen energielasten hebben de afgelopen jaren grote gevolgen gehad voor de exploitatie. We hebben in 2023 dan ook moeten besluiten om een tijdelijke energietoeslag in te voeren op onze tarieven. Deze energietoeslag is heroverwogen in 2024. Daarbij is besloten de energietoeslag voor cultureel en maatschappelijk gebruik te laten vervallen en de energietoeslag voor commercieel gebruik nog te handhaven.
In 2024 zijn bescheiden isolatiemaatregelen verder uitgevoerd. De monumentale status van het gebouw legt hierbij beperkingen op. Een voorzetraam voor de ramen is wel mogelijk gebleken. In 2023 is gekozen voor het aanbrengen van een houten framewerk waarop een isolerende folie wordt gespannen. Deze isolatiemaatregel is in 2024 afgerond.
We willen dat de Knoptoren een gebouw is waar gasten zich thuis voelen in een aantrekkelijke omgeving. In de loop der jaren vertoonden meubilair en stoffering slijtage. Vervanging was dan ook noodzakelijk. In 2024 hebben we nieuwe stoelen en nieuwe gordijnen aangeschaft. De bijdragen van Vrienden hebben deze investeringen mogelijk gemaakt.
We hebben geconstateerd dat het aantal boekingen over 2024 niet helemaal voldoet aan eerdere verwachtingen. We hopen dat dit een tijdelijke dip is als gevolg van de coronaperiode. Voor 2025 hopen we op een herstel van het aantal boekingen.
We hebben 2024 afgesloten met een licht negatief resultaat.
Met ingang van 1 januari 2025 is de stichting BTW-plichtig. Dit brengt extra werkzaamheden met zich mee voor de penningmeester.
Verdere ontwikkelingen
We maken ons nog steeds zorgen over ontwikkelingen rondom de naastgelegen boerderij. Een projectontwikkelaar heeft bouwplannen ontwikkeld in de directe omgeving van de Knoptoren. Bouwwerkzaamheden zijn inmiddels gestart en zullen nog een geruime periode voortduren. Samen met een groep betrokken instanties en personen volgen we kritisch de ontwikkelingen in dit kwetsbare gebied.
In samenspraak met de commerciële partner zullen we ook in de komende periode de balans tussen commercieel en cultureel/maatschappelijk gebruik blijven bewaken.
Voor de jaren tot 2026 is een overzicht gemaakt van verwachte ontwikkelingen in de exploitatie in een meerjarenplan. Voor instandhouding van het gebouw op langere termijn dienen de inkomsten uit de exploitatie vergroot te worden en daarnaast moet inspanning plaatsvinden bij het verwerven van subsidies en sponsorgelden en het werven van nog meer Vrienden.
Knoptoren als kunstproject
In samenwerking met de Kunststichting is in de torenopgang en in de torenruimtes een kunstproject gerealiseerd, als deelproject van het project ‘1000-jarig woud’. Er is een kunstwerk ontwikkeld dat gebruikt kan worden bij activiteiten in de kerkzaal.
De realisering van dit kunstproject heeft consequenties voor activiteiten en openstelling. Er is een protocol ontwikkeld dat het beklimmen van de toren en de bezichtiging van de kunstwerken in goede banen moet leiden.
Publiciteit
Het is voor de Stichting Knoptoren van groot belang dat de inwoners van Sint-Oedenrode en omgeving zich realiseren dat de Knoptoren ‘van hen’ is. Verschillende keren is de Knoptoren in de publiciteit geweest in verband met diverse activiteiten: artikelen in de plaatselijke en regionale pers of via Omroep Meierij. De Knoptoren is o.a. opengesteld tijdens de Rooise Fietsvierdaagse en bij activiteiten rondom de herdenking van de 80-jarige bevrijding. Op die dagen waren de kunstwerken te bezichtigen in afstemming met gemeente Meierijstad. We willen ons ook positief opstellen bij activiteiten in de buurt. We hebben voor het eerst deelgenomen aan activiteiten rondom Halloween. Een zorg bij dergelijke activiteiten is wel dat we daarbij steeds een beroep moeten doen op vrijwilligers.
Communicatieactiviteiten
De werkgroep activiteiten heeft in 2024 twee Vriendenbrieven verzorgd.
Regelmatig worden berichten op Facebook en Instagram geplaatst.
De groep ‘Vrienden van de Knoptoren’ telt eind december 43 vrienden die met hun bijdragen de Stichting in staat stelt aanvullende investeringen te doen.
Met de Vrienden en de vrijwilligers wordt regelmatig contact onderhouden.
Afsluitend
2024 heeft ons weer laten zien dat situaties snel kunnen veranderen. Ook in 2025 zullen we rekening moeten blijven houden met verschillende scenario’s om beheer en exploitatie van de Knoptoren vorm te geven. Samen met alle betrokkenen willen we hier onze schouders onder zetten.
20250102 Ger van der Rijt